Karar verirken tamamen özgür müyüz?
Amerikalı sosyal psikolog Solomon Asch 1953 yılında yayınladığı bir çalışma ile insanın karar verme sürecinde çevresindeki insanların etkisini inceleyen deneysel bir çalışmanın sonuçlarını paylaştı.
Deneysel çalışma, 1951 yılında Swarthmore College’da gerçekleştirildi. Deneyde öğrenciler 8’er kişilik gruplar halinde bir odaya alındı. Ancak gruptaki 7 öğrenci Asch’in asistanlarıydı ve sadece 1 öğrenci denekti. Katılımcılara resimdeki gibi üzerinde bir çizgi olan bir kart ve üç çizgi (A, B, C) olan başka bir kart gösterildi.
Soru basitti: Soldaki karttaki çizgi sağdaki karttaki çizgilerden hangisine eşittir?
İlk kartlarda tüm katılımcılar doğru cevap verdiler. Ancak son kartta planlı olarak Asch’in asistanları doğru olmayan bir çizginin soldaki karttakine eşit olduğunu söyledi. Bu durumda gruptaki tek denek, diğer katılımcıların verdiği cevabın yanlış olduğunu bile bile doğru cevabı mı söylemeliydi yoksa topluluğa mı uymalıydı?
Tüm deneklerle çalışma tamamlandığında deneklerin yaklaşık %75’i topluluğa uymuş ve yanlış çizgiyi seçmişti.
Deney, farklı katılımcılar ile asistanlardan birinin doğru, diğerlerinin yanlış cevabı seçeceği şekilde tekrarlandığında katılımcıların %10’dan daha azının topluluğa uyduğunu gösterdi.
Asch, bu çalışma ile gösterdi ki, topluluk içindeki bireyler, verdikleri kararın yanlış olduğunu bile bile topluluğa uymayı tercih ediyordu. Çalışma sonucunda ortaya çıkan sonuç literatüre Asch paradigması ve normative conformity olarak geçti.
Peki siz kararlarınızı verirken özgür müsünüz?
Kaynakça
- Wikipedia
- www.verywellmind.com
- courses.lumenlearning.com
- themindcircle.com